Elke creatieve professional zal onderschrijven dat een juiste keuze van een lettertype een belangrijke factor is in elk geslaagd ontwerp. Net als verschillende andere parameters zoals kleurgebruik en lay-out bepalen ze de ‘look-and-feel’ van een design. Door de jaren heen zijn enorme hoeveelheden aan lettertypes ontworpen en die worden onderverdeeld in verschillende categorieën.
Zo heb je de schreef- en schreefloze lettertypes, de handgeschreven en decoratieve lettertypes, monotypes, symbols, en ga zo maar even verder. Ongeschreven wetten van de typografie bepalen dat elke categorie van lettertypes verbonden kan worden met een specifiek doel. Dit kunnen we met enkele voorbeelden illustreren. Zo zullen overlijdensberichten vaak worden opgesteld in een schreefloze lettertypes, communicatie rond verlovingen en huwelijken maken vaak gebruik van schrijfletters, geboorteaankondigingen bestaan vaak uit decoratieve lettertypes, zakelijke communicatie gebruikt vaak schreef- en/of schreefloze letters, … We kunnen zo nog wel even doorgaan maar een foute keuze hierin is vaak nefast voor elke geslaagde communicatie omdat bijvoorbeeld een boodschap een hele andere betekenis kan krijgen.
Elk lettertype is vaak een lettertype family waarbinnen verschillende varianten kunnen aanwezig zijn zoals vet, cursief, vet-cursief, condensed, extended, black, … Een professional zal dan ook nooit zijn lettertype elektronisch aanpassen, maar kiezen voor de juiste beschikbare variant binnen die familie, zoals de originele vormgever van het lettertype het bedoeld heeft. En net zoals bij het gebruik van verschillende soorten dia overgangen in PowerPoint presentaties, geldt ook hier de regel ‘less-is-more’. Een geslaagde vormgeving zal slechts gebruik maken van een beperkt aantal verschillende lettertype families, maar net die juiste combinatie zorgt voor een ‘wow’ factor. Ook aan- en afspatiëring, interlinie, het al dan niet gebruik maken van kapitalen (hoofdletters) spelen hierin een belangrijke rol.
Wie over een CC-abonnement beschikt, weet al langer dat buiten een heel scala aan krachtige toepassingen, ook een enorme collectie aan professionele lettertypes deel uitmaken van het abonnement. Een mooi overzicht is voor de abonnee steeds online te raadplegen waar de nodige filters het toelaten snel en efficiënt een gepaste keuze te maken.
Het gebruik van deze fonts is naadloos geïntegreerd binnen elk Adobe pakket, die bijkomende mogelijkheden bieden om de weergave en het gebruik naar ieders smaak aan te passen.
Wie kiest om geen gebruik te maken van het Adobe ecosysteem en aan de slag gaat met alternatieve oplossingen zoals bijvoorbeeld Affinity Designer, Publisher of Photo, zal het moeten stellen zonder het enorme aanbod aan Adobe lettertypes die in een CC-abonnement zijn inbegrepen. Een andere oplossing zou kunnen zijn om lettertypes aan te schaffen via bijvoorbeeld Linotype, Fontshop, Fonts.com, Typenetwork, … of één van de vele andere online font shops. Schrik vooral niet van de prijzen want een complete lettertype familie met ondersteuning voor heel wat vreemde talen komt met een stevig prijskaartje. Het aanschaffen van een leuke set van diverse lettertypes kan dus al snel een hele hap uit het budget wegnemen.
Een andere oplossing waar veel creatieve professionals voor kiezen is om gebruik te maken van websites zoals Fontsquirrel, dafont, Fontspace, Urbanfonts, Dribbble.com … of één van de vele anderen om via deze weg gratis fonts te bekomen. Belangrijk is dat voor deze fonts steeds de licentievoorwaarden worden gecontroleerd. Soms wordt aangegeven dat lettertypes niet voor bepaalde toepassingen mogen gebruikt worden. Vaak zijn er zelfs technische beperkingen in de lettertype bestanden waarbij bv. niet alle karakters aanwezig zijn, of is het niet mogelijk om een PDF bestand te genereren. Het schenden van deze voorwaarden kan soms grote gevolgen hebben, niet alleen technisch maar ook juridisch.
Ook Google biedt een mooie oplossing voor al wie op zoek is naar gratis fonts die je hier kan terugvinden. Ook bij Google laten de beschikbare filters het toe om snel een mooie keuze te maken. Het aanbod bevat 1000 lettertype families waarbij ook verschillende families beschikbaar zijn voor de meest exotische talen.
Wie reeds in het verleden met lettertypes aan de slag is gegaan zal vast gemerkt hebben dat deze in verschillende bestandsformaten beschikbaar zijn. Graag sommen we de belangrijkste varianten op…
Postscript / Type 1
Dit bestandsformaat werd ontwikkeld rond 1976 door Adobe en werd door de hoge kwaliteit al snel de standaard in elk grafisch bedrijf. Elk lettertype bestaat uit meerdere bestanden. In elke fontset is minstens 1 bestand aanwezig om een weergave op het scherm te ondersteunen. Tevens is voor elke variant (normaal, vet, cursief, …) telkens 1 bestand aanwezig die het mogelijk maakt teksten in het gebruikte lettertype af te drukken, of in te sluiten in een PDF bestand. Door deze aanpak is een veel voorkomend probleem dat lettertypes door het ontbreken van bestanden niet langer volledig zijn. Hierdoor ontstaan problemen met het printen of het genereren van PDF bestanden. Postscript lettertypes bestaan zowel voor Windows als voor macOS, maar ze zijn niet met elkaar uit te wisselen.
Tot op de dag van vandaag worden Postscript lettertypes nog steeds gebruikt, al zal je ze bijna nergens nog kunnen aanschaffen of downloaden. De mogelijkheden zijn beperkt.
TrueType (.ttf)
Begin van de jaren 80 van de vorige eeuw ontwikkelde Apple en Microsoft als alternatief voor de Postscript fonts van Adobe, een eigen font formaat en zo werd TrueType geboren. Ondanks dat het formaat voor beide platformen beschikbaar is, zijn bestanden niet altijd uitwisselbaar. Soms is een conversie noodzakelijk. In tegenstelling tot Postscript lettertypes, bestaan TrueType lettertypes uit 1 enkel bestand wat ze superhandig maakt. Ondanks dat ze nog steeds prima te gebruiken zijn, wordt het steeds moeilijker deze toe te passen. Ze voldoen niet langer aan de hoge eisen van professionele vormgevers en zullen daarom in de toekomst steeds minder gebruikt worden in grafische en marketingteams.
OpenType (.otf)
OpenType werd ontwikkeld door Microsoft en Adobe en biedt heel wat voordelen. Zo kunnen binnen een lettertype tot 65.000 karakters worden opgeslagen, kan het heel wat bijkomende speciale karakters bevatten zoals glyps, ligaturen, small caps, alternatieve karakters, … en ga zo maar even door. Net zoals TrueType lettertypes is alle informatie voor een correcte weergave en afdrukken verzamelt in 1 enkel bestand. Het lettertype bestand is prima uit te wisselen tussen macOS, Windows en Linux. Het is dan ook de nieuwe standaard inzake lettertype formaat voor creatieve professionals.
Voor wie lettertypes wil converteren, aanpassen of zelf creëren zijn verschillende online en desktopoplossingen beschikbaar. Denk maar aan font-converter.net, fontconvertor.org, onlinefontconvertor of de mooie oplossingen van FontLab. Wel geven we graag belangrijk advies mee. Wie het uiterlijk van bestaande lettertypes wil aanpassen, alsook karakters wil wissen en/of toevoegen, raden we nadrukkelijk aan om zowel de bestandsnaam als de fontnaam een nieuwe unieke naam te geven (door bijvoorbeeld een versie nummer toe te voegen). Dit kan je veel leed en kosten besparen.
Wie lettertypes heeft gedownload, zal deze eerst moeten installeren alvorens ze te kunnen gebruiken. In een Windows omgeving volstaat het om rechts te klikken op een lettertype bestand, en vervolgens te kiezen voor “installeren”. Deze werkwijze wordt zelden toepast, maar het kan zonder problemen gebruikt worden. Wie gebruik maakt van OS X, zou eventueel het programma “Lettertypecatalogus” kunnen aanspreken, wat standaard mee geïnstalleerd werd met het besturingssysteem. Maar ook van deze toepassing zullen maar weinig creatieve professionals gebruik maken.
FontBase
Voor wie semiprofessioneel aan de slag gaat, kan eventueel overwegen om gebruik te maken van de gratis oplossing “FontBase“. Deze toepassing laat het toe om heel eenvoudig lettertype families toe te voegen, te verwijderen en ze te groeperen in folders, die je vervolgens logische namen kan geven zoals een project- of klantnaam. Deze folders kan je dan daarna individueel activeren of deactiveren. Wat mooi is in deze oplossing, is de naadloze integratie met Google fonts waardoor je die niet hoeft te downloaden alvorens ze te kunnen gebruiken. Het volstaat om het gewenste font te activeren om aan de slag te kunnen.
Fontbase ondersteund echter geen “Type 1” of “Postscript” lettertypes. De applicatie dient ook ten allen tijden opgestart te zijn. Als de applicatie wordt afgesloten worden ook alle fonts gedeactiveerd.
Extensis Suitcase Fusion
Ondanks dat bovengenoemde oplossing vaak prima kan voldoen, zullen professionals al snel de overstap maken naar een volwaardige oplossing om fonts te beheren. Extensis Suitcase Fusion is hierbij één van de toonaangevende spelers die over een jarenlange knowhow beschikt als het gaat over het beheren van lettertypes. Zo bevat het niet alleen alle mogelijkheden van het programma FontBase, het biedt ook tal van extra handige features zoals integratie met Adobe Fonts en myFonts.com, de optie om alle fonts in een fontset opnieuw te exporteren naar 1 doellocatie, en zoveel meer. Wanneer het even in het besturingssysteem fout zou lopen door bijvoorbeeld een intensief gebruik, kan je eenvoudig ingrijpen door de optie ‘clean font caches’ toe te passen. Een superhandige feature die we alvast niet kunnen missen. Werk je op meerdere toestellen, dan laat ‘TypeSync’ toe om lettertypes te synchroniseren.
Extensis Universal Typ Server
Wie deel uitmaakt van een creatief team waarbij collega’s samenwerken aan projecten en documenten, heeft vast al gemerkt dat het fontgebruik voor unieke ‘uitdagen’ zorgt. Een collega download en installeert op zijn of haar toestel een lettertype om deze vervolgens te gebruiken in een ontwerp. Nadien proberen collega’s verder te werken aan diezelfde documenten, maar stellen vast dat ze niet over de juiste fonts beschikken, waarna een eindeloze zoektocht begint om deze terug te vinden. Hierdoor gaat heel wat kostbare tijd verloren. Tevens kan het gebeuren dat een collega gebruik maakt van een extra lettertype waarvoor jullie als bedrijf niet of onvoldoende licenties hebben, met juridische problemen tot gevolg. Of plots krijgt jullie marketing branding een andere ‘look-and-feel’ omdat een nieuwe collega op eigen initiatief lettertypes gebruikt die niet werden opgenomen in de corporate brand guide. En wat is de invloed op jullie automatisatie oplossingen wanneer plots nieuwe fonts worden gebruikt?
Wie probeert samen te werken in een team waarbij creatieve documenten centraal staan, komt vaak al snel in de problemen als het op fontgebruik aankomt. Specifiek voor deze problematiek kwam Extensis met een krachtige oplossing. De ‘Universal Type Server’ is een robuuste server oplossing die het centraal beheer van fonten op zich neemt. Lettertypes worden centraal bewaard en aangeboden aan alle toestellen die over een Suitcase Fusion toepassing beschikken. Een beheerder kan steeds, na controle, fonten toevoegen of verwijderen waardoor licentieproblemen tot het verleden behoren. Deze oplossing is dan ook onmisbaar in elke redactie, prepress afdeling of marketingteam.
Extensis TeamSync
Wie niet over een serverinfrastructuur beschikt, en toch lettertypes centraal wil beheren en delen met collega’s, kan overwegen om een Extensis TeamSync abonnement af te sluiten. Ondanks dat deze oplossing minder krachtig is dan Universal Type Server, kan het toch een mooie oplossing bieden voor het centraal beheren en aanbieden van lettertypes.
Wie als creatieve professional aan de slag is, kan haast niet zonder gebruik te maken van een mooie selectie aan bijkomende krachtige lettertypes, en de bijhorende tools om die te beheren en te (de)activeren. Verschillende oplossingen zijn beschikbaar die voldoen aan ieders budget. Mocht je vragen hebben rond de oplossingen van Extensis, aarzel dan zeker niet om vrijblijvend contact op te nemen. We helpen jullie graag verder.